Mutagatifu Didasi, umufransiskani

“Musaraba ukwiye gukundwa, namwe misumari ikwiye gukundwa, mwebwe mwateruye umubiri wa Nyagasani, mwebwe mwenyine mwari mukwiye guterura Umwami w’Ijuru n’isi”... umutima we wari nk’ibitaro byagutse cyane kandi bikize kurusha…

Didasi yavukiye mu gihugu cya Hispaniya mu mwaka w’1400. Didasi ni we “Diego.” Ababyeyi be bari abahinzi. Didasi akiri muto yari umwana ukerebutse kandi w’imico myiza. Akiri muto kandi, ababyeyi be bamuragije uwihayimana wiberaga wenyine (Ermite) muri uwo mudugudu Didasi yavukiyemo witwaga San Nikolas del Puerto. Amaze kuba umusore yinjiye mu muryango w’abafransisikani (Frères mineurs de l'Observance) i Kordu, aba umufurere. Kuva ubwo yakoze imirimo myinshi inyuranye ari ukwita ku bitunga urugo, kwakira abashyitsi, ukwita ku barwayi n’ibindi.

Kwitagatifuza kwe kwagaragariraga muri byinshi, haba mu myifatire ye cyangwa mu kwigomwa. Ariko mbere ya byose yari ashyigikiwe n’isengesho rikomeye yakoraga, kandi akagira ukwemera gukomeye. mu mwaka w’1445, yoherejwe kuba mu rundi rugo rw’abafurere rwabaga mu birwa byitwa Canaries (biri hafi y’igihugu cyabo) ; aho akaba yari afite ubutumwa bwo kuyobora urwo rugo. Igihe i Roma habaye umunsi mukuru wo gushyira Bernardini w’i Siyena mu rwego rw’abatagatifu mu mwaka w’1450, Didasi ni we watumwe guhagararira bagenzi be.

Muri iyo minsi, akiri i Roma, haduka icyorezo cy’indwara nuko basaba Didasi kuvura abo barwayi batari bafite kirengera. Abantu batangazwaga n’ukwitanga kwe n’ukuntu abarwayi bakiraga vuba. Nyuma yaje gusubira mu gihugu cye cya Hispaniya, aho yarangirije ubuzima bwe hano ku isi. Didasi yaguye mu kigo cya Alkala muri Hispaniya mu w’1463 yishwe n’ikibyimba, aho yari atunzwe n’isengesho ritaretsa, n’ukwibabaza, umutuzo no kurangamira ubwiza bw’Imana. Isengesho rye yarivomagamo ihirwe ritavugwa. Bavuga kandi ko yajyaga yijugunya mu iriba ry’urubura kugira ngo acubye irari (concupiscence).

Amaze gupfa, umubiri we ntiwashangutse, ahubwo ukagira impumuro nziza cyane. Hari n’ibindi bitangaza yakoze nyuma y’urupfu rwe. Igihe kimwe umwami Heneriko wa IV wa Kastiye yari yagiye guhiga, maze ahanuka ku ifarasi, akomereka bikomeye ku kuboko. Yarababaraga cyane bikabije, kandi abaganga bari barananiwe kumuvura. Yagiye kwinginga mutagatifu Diego (ari we Didasi) ngo amukize. Nuko basohora umurambo wa Diego bawushyira hanze y’isanduku, bawushyira hafi y’aho umwami yari ari.

Didasi agaburira abakene

Umwami Heneriko aca bugufi, asoma umubiri w’uwo mutagatifu, afata ikiganza cy’uwo mutagatifu Didasi, agifatisha ukuboko kwe kwakomeretse. Ako kanya ububabare yari afite buhita bugenda, n’ukuboko kwe guhita gukira gusubirana imbaraga kwahoranye. Didasi yakundaga Bikira Mariya, ndetse n’abarwayi yakundaga kubasiga amavuta yo mu matara yamurikaga ateretse imbere y’ishusho ya Bikira Mariya, akayabasiga abakoreraho ikimenyetso cy’umusaraba.

Ni muri urwo rwego abantu benshi bakize indwara nyinshi ku buryo bw’igitangaza. Ariko rwose yakundaga abarwayi urukundo rwinshi cyane, ku buryo abanditse ku buzima bwe banditse ko “umutima we wari nk’ibitaro byagutse cyane kandi bikize kurusha ibyubakwaga n’Abapapa ndetse n’abami, ku buryo byashoboraga kwakira abarwayi banyuranye batabarika. Kandi ntiyigeraga yinubira uburwayi bwabo.

Ndetse inshuro nyinshi abantu bamubonye asoma ibisebe by’abarwayi byabaga biri kunuka. Igihe cyose yahoraga atekereza inzira y’umusaraba ya Yezu Kristu Umukiza we wabambwe ku musaraba. Yazirikanaga ubwo bubabare arambuye amaboko ku musaraba cyangwa afite umusaraba mu biganza bye ku buryo byamutwaraga bikomeye, kugeza ubwo roho ye iterura umubiri we agasigara ateretse mu kirere ntaho afashe kandi akamara igihe kirekire. Yakundaga kandi gushengerera Isakaramentu ritagatifu ry’Ukarisitiya.

Ari hafi gupfa, ku itariki 12 Ugushyingo, yari afite umusaraba munini. Amagambo ye ya nyuma ni aya “musaraba ukwiye gukundwa, namwe misumari ikwiye gukundwa, mwebwe mwateruye umubiri wa Nyagasani, mwebwe mwenyine mwari mukwiye guterura Umwami w’Ijuru n’isi.

[Byakusanyijwe na padiri Theophile TWAGIRAYEZU, diocese Byumba. Ku yandi makuru ku nyandiko twakusanyije ku mibereho y'abatagatifu bariza kuri tel: 0782889963/ 0722889963 (ubunyamabanga bwa SPES MEA)].

Didasi yitabye Imana kuwa 13 Ugushyingo 1463, akaba yizihizwa kuri iyo tariki ya 13 Ugushyingo  buri mwaka.

Mutagatifu Didasi, udusabire!

Inshamake ku muryango w’Abalazariste mu Rwanda

Padiri Theoneste ZIGIRINSHUTI
Umuyobozi wungirije w'umuryango
w'Abalazariste mu Rwanda no mu Burundi

Ubwo Umuryango w’Abalazariste wizihizga Yubile y’imyaka 25 umaze mu Rwanda, wari ufite abanyamuryango kavukire 23. Uyu muryango ubarizwa mu madiyosezi atatu ku icyenda zibarizwa mu Rwanda. Watangiriye muri diyosezi ya Ruhengeri. 

Umuryango w’Abalazariste (La Congrégation de la Mission, « pères ou frères lazaristes » ou « lazaristes ») wavugiye i Paris (France), ushingwa na Mutagatifu Visenti wa Pawulo, kuwa 17 Mata 1625. Kuwa 24 Mata 1626: wemewe ku rwego rwa Diyosezi na Myr Jean Francois de Gondi, wari umwepiskopi wa diyosezi ya Paris. 

Kuwa 12 Mutarama 1633 wemewe na Papa Urubano wa VIII. Sitati y’umuryango yemejwe na Papa Alegizanderi wa VII, mu kwezi kwa Nzeri 1655. 

Umuyobozi w’umuryango ku rwego rw’isi (Superieur général) ni na we uyubora umuryango w’Abari b’Urukundo (Compagnie des Filles de la Charité ou Filles de la Charité de Saint Vincent de Paul), na wo washinzwe na mutagatifu Visenti wa Pawulo afatanije na Sr Louise de Marillac. Atorerwa manda y’imyaka itandatu n’abagize inteko nkuru y’umuryango (Chapitre général). 

Mu kirangantego cy’umuryango, handitsemo amagambo y’ikilatini dusanga mu Ivanjili yanditswe na mutagatifu Luka; "Evangelizare pauperibus misit me" (Roho wa Nyagasani arantwikiriye, kuko yantoye akansiga amavuta, agira ngo ngeze Inkuru Nziza ku bakene, ntangarize imbohe ko zibohowe. Lk 4,18). 

Mu Rwanda, umuryango watangiriye ubutumwa muri Paruwasi ya Nemba mu 1998. Umumisiyoneri wa mbere yageze mu Rwanda kuwa 7 Ukuboza 1998, ku busabe bwatanzwe n’uwari umushumba wa Diyosezi ya Ruhengeri, Myr Yozefu SIBOMANA. Mu kwezi kwa Gicurasi 1999, niho umumisiyoneri wa mbere yageze mu Burundi. Mu kwezi k’Ukwakira 1999, uyu muryango wari ufite abamisiyoneri babiri mu Rwanda na babiri mu Burundi, nyuma haje n’abandi baturutse mu Akarere k’iyogezabutumwa ka Kolombiya (Province de Colombie). 

Mu kwezi kwa Kamena 2002, Abamisiyoneri b’Abalazariste basuwe n’igisonga cy’umuyobozi w’umuryango ku isi, Padiri José Ignacio de Mendoza, CM (Vicaire general) n’umujyanama w’Akarere k’iyogezabutumwa ka Kolombiya (Province de Colombie). Bamutuye icyifuzo cyo gushinga Akarere k’iyogezabutumwa k’u Rwanda n’u Burundi ndetse n’icyo gutangira gutegura abashaka kuba Abalazariste. Ibyo byifuzo byombi byahawe umugisha muri uwo mwaka, ubwo Akarere k’iyogezabutumwa k’u Rwanda n’u Burundi ivuka ityo muri uwo mwaka wa 2002. 

Icyiro cy’ibanze gitegura abashaka kuba abapadiri (La propédeutique) cyatangiye kuwa 27 Nzeri 2002, gitangirira mu Rwanda gifite abanyeshuri 12. Uwa mbere wakiriwe n’uyu muryango we yari yoherejwe muri Kolombiya (Colombie) mu kwezi kwa mbere k’uwo mwaka. 

Kuwa 19 Werurwe 2023, Abamisiyoneri b’Abalazariste bizihije Yubile y’Imyaka 25 bamaze bageze mu Rwanda. Iyo yubile yizihirijwe muri paruwasi ya Nemba, ho muri diyosezi ya Ruhengeri, byitabirwa na Musenyeri Visenti Umwepiskopi wa Ruhengeri, Padiri Tomaz Mavric umuyobozi w’umuryango ku rwego rw’isi ndetse n’abandi basaseridoti n’abihayimaana benshi. Ubwo hizihizwaga iyi yubile, uyu muryango wari ufte abanyamuryango bagera kuri 23 b’abanyarwanda. 

Umuyobozi w’ Umuryango w’Abalazarisite mu Rwanda no mu Burundi (superieur général) ni Padiri Miguel MARTINEZ, CM, akaba yungirijwe na Padiri Theoneste ZIGIRINSHUTI, Padiri mukuru wa Paruwasi ya Nemba. Umuryango w’Abalazarisite mu Rwanda ukorera ubutumwa mu madiyosezi atatu, Diyosezi ya Ruhengeri muri Paruwasi ya Nemba, Diyosezi ya Kabgayi muri Paruwasi ya Gitare, no muri Diyosezi ya Kibungo muri nkambi y’impunzi ya Mahama.