Menya Diyosezi ya Kibungo n’abashumba bayiragijwe

Kiliziya ya Diyosezi ya Kibungo

Kuwa 5 Nzeri 1968, nibwo Mutagatifu Papa Pawulo wa 6 yashinze Diyosezi Gatolika ya Kibungo, ibyawe na Arikidiyosezi ya Kabgayi (ubu ni Diyosezi), akarere ka Kibungo kabarizwagamo kuva kuwa 11/11/1959. Ishingwa, Mutagatifu Papa Pawulo wa 6 yatoreye Nyiricyubahiro Musenyeri Sibomana Yozefu kuyibera Umushumba. Icyo gihe, yari asanzwe ari Umwepiskopi wa Diyosezi ya Ruhengeri, kuva kuwa 21 Kanama 1961.

Ku buso bwa km² 2670, ni imwe muri Diyosezi icyenda zigize Kiliziya Gatolika mu Rwanda. Uyisanga mu majyepfo y’uburasirazuba bw’u Rwanda, mu Ntara y’iburasirazuza. Ni Diyosezi ihana imbibi n’igihugu cya Tanzaniya mu burasirazuba bwayo, mu burengerazuba bwayo hakaba Arkidiyosezi ya Kigali naho Diyosezi ya Byumba yo ikaba mu majyaruguru. Mu majyepfo ihana imbibi n’igihugu cy’u Burundi. Mu byiza nyaburanga biyitatse, twavuga nka Parike y’Akagera, ibiyaga bya Mugesera, Sake, Muhazi, Nasho, Cyambwe na Rwampanga…, ndetse n’umugezi w’Akagera uyikikije mu burasirazuba ugana mu majyepfo yayo.

Diyosezi ya Kibungo yashinzwe ifite paruwasi 7, santarali 47, abakateshiste 164 n’Imbanziriza-Seminari (Pré-Séminaire) y’i Zaza yari ifite abanyeshuri 60.  Diyosezi yari ifite Abakirisitu babatijwe 90.955 ku baturage 317.650 bari bayituye; Abigishwa bari 48.566. Abapadiri bo bari 19 harimo Abapadiri 11 b’Abanyarwanda. yari ifite kandi Abafurere b’Abanyarwanda 7 babarizwa mu miryango 2: Abafurere b’Urukundo (Frères de la Charité) bageze muri Paruwasi ya Zaza baje kuyobora Ishuri Nderabarezi rya Zaza (TTC Zaza) kuwa 10 Mutarama 1953 n’Abafurere b’Abayozefiti bageze muri Paruwasi ya Rwamagana kuwa 05 Nzeri 1931. Hari kandi n’ Ababikira bababrizwa mu muryango itanu yakoreraga muri Diyosezi ya Kibungo. Bari 28, barimo 14 b’Abanyarwanda na 14 b’abanyamahanga, mu muryango ikurikira:

1. Ababikira b’Abamisiyoneri b’Afurika (Sœurs de Notre Dame d’Afrique) cyangwa Ababikira Bera (Sœurs Blanches) bageze i Zaza kuwa 5 Ugushyingo 1926, bakaza kuhava mu mwaka w’1989;
2. Abenebikira bageze i Zaza ku itariki ya 07 Ugushyingo mu mwaka w’1936
3. Abakarumerita (Carmélites) bageze i Zaza hagati y’amatariki 6-12 Ukuboza 1952. Babnje gucumbika mu rugo rw’Ababikira bera, nyuma bimukira mu mazu yabo kuwa 28 Ukuboza 1952, baza kuhava mu mwaka w’1974.
4. Ababerinardine (Sœurs Bernardines) bageze i Rwamagana mu mwaka wa 1936
5. Abavizitasiyo (Sœurs de la visitation) bageze i Kibungo kuwa 1 Ukwakira 1967. 

Mu mwaka wa 2018, ubwo Diyosezi ya Kibungo yari mu myiteguro yo guhimbaza yubile y’imyaka 50 yahimbajwe kuwa 22 Nzeri 2018, Diyosezi yari ifite Paruwasi 20, mu turere tw’ikenurabushyo (Duwayene) dutatu: Kibungo, Rwamagana na Rusumo. Ifite kandi izitegura kuba Paruwasi 2 (Quasi-Paroisse). Paruwasi nto ikaba Paruwasi ya KIYANZI yashinzwe kuwa 16/09/2018, iragijwe Mutagatifu Tereza w’Umwana Yezu. Ubu ifite amaparuwasi 22, amasantarali 96.  

ABEPISKOPI BAYOBOYE DIYOSEZI YA KIBUNGO KUVA YASHINGWA 

1. Myr Yozefu SIBOMANA, Umwepiskopi wa Diyosezi, kuva kuwa 5 Nzeri 1968 kugeza 5 Nyakanga 1992. Ni we washinze Seminari Nto ya Zaza kuwa 07 Ukwakira 1968, maze ayiragiza Mutagatifu Kizito. Iyi seminari yatangiranye Abanyeshuri 17; bane muri bo bagera ku busaseridoti mu mwaka  wa 1980: Myr Bahujimihigo Kizito  na  Myr Mutabazi Anastazi (25/07/1980), Padiri Kayitana Yustini (15/06/1980) na Padiri Rutagengwa Edimondi (15/06/1980).
2. Myr Ferederiko RUBWEJANGA, Umwepiskopi wa Diyosezi, kuva kuwa 5 Nyakanga 1992 kugeza kuwa 28 ukwakira 2007, agiye mu kiruhuko cy’izabukuru

3. 

   Myr Tadeyo NTIHINYURWA na 
   Myr Antoni KAMBANDA

   MyrKizito BAHUJIMIHIGO, Umwepiskopi wa Diyosezi, kuwa kuwa 28 Ukwakira 2007 kugeza kuwa 29 Mutarama 2010
4. MyrTadeyo NTIHINYURWA, Umuyobozi wa Diyosezi ya Kibungo, kuva kuwa 29 Mutarama 2010 kugeza kuwa 20 Nyakanga 2013
5. 
   Myr Antoni KAMBANDA, Umwepiskopi wa Diyosezi ya Kibungo kuwa kuwa 20 Nyakanga 2013 kugeza kuwa 27 Mutarama 2019, yimikwa nka Arkiyepiskopi wa Kigali, agakomeza no kuba Umuyobozi wa Diyosezi ya Kibungo, kuva icyo gihe kugeza kuwa 20 Gashyantare 2023. Ubu ni umukaridinali.
6. Myr Jean Marie Vianney TWAGIRAYEZU watowe kuwa 20 Gashyantare 2023, agahabwa inkoni y’ubushumba kuwa 1 Mata 2023, mu biganza bya Antoni Karidinali KAMBANDA, Arikiyepiskopi wa Kigali. 

Izindi nkuru wasoma ; 

1. KIBUNGO, ibyiciro binyuranye byabonye abayobozi (2022-2023)
2. Menya Diyosezi ya Butare n’abashumba bayiragijwe
3. Menya Diyosezi ya Cyangugu n’abashumba bayiragijwe
4. Menya Diyosezi ya Gikongoro n’abashumba bayiragijwe
5. Menya Diyosezi ya Kabgayi n’abashumba 5 bayiragijwe
6. Byinshi wamenya kuri Bazilika Nto ya Kabgayi 

PARUWASI 5 ZASHINZWE MBERE MURI 22 ZIGIZE DIYOSEZI YA KIBUNGO

1. ZAZA yashinzwe kuwa 01/11/1900. Yaragijwe Bikira Mariya Umwamikazi w’Abatagatifu bose
2. RWAMAGANA yashinzwe kuwa 05/02/1919. Yaragijwe Bikira Mariya Umwamikazi
   w’Imitsindo
3. NYARUBUYE yashinzwe kuwa 24/09/1940. Yaragijwe Bikira Mariya aturwa Imana mu
   Ngoro Ntagatifu 
4. KIBUNGO yashinzwe kuwa 01/05/1956. Yaragijwe Mutagatifu Andereya
5. BARE yashinzwe kuwa 01/11/1965. Yaragijwe Bikira Mariya Umwamikazi Ugira Inama Nziza

Diyosezi ya Kibungo ifite Abasaseridoti bwite 96 nk’uko bigaragazwa n’urubuga rwa kiliziya mu Rwanda (https://www.eglisecatholiquerwanda.org/spip.php?rubrique24). Ifite kandi Abasaseridoti baba mu muryango (Prêtres religieux) 24 n’abandi bihayimana 251 baba mu ngo 36.  Mu mwaka wa 2018, Uru rutonde rugaragaza Abasaseridoti bwite b’abanyarwanda ba Diyosezi ya Kibungo, kugeza kuwa 17/8/2019, rwariho abasaseridoti 131. Batanu babanza ni:  P. Lyarakabije Noël: 19/07/1934 (+); P. Ntamazeze Lous: 18/07/1935 (+); P. Kazubwenge Aimable: 04/08/1937 (+); P. Nkerabigwi Augustin: 25/07/1939 (+) na P. Nzitabakuze marcel: 25/07/1941 (+). Naho abaruheruka ni :  P. Nkomejegusaba Alexandre: 28/7/2019; P. Habanabakize Phocas: 10/8/2019; P. Iyakaremye Emmanuel: 10/8/2019; P. Habumuremyi Herbert: 17/8/2019 na P. Hakizimana Félicien: 17/8/2019

 Diyosezi ya Kibungo ifite Imiryango y’Abihayimana 19 iyikoreramo ubutumwa:    

1. Ababikira b’Abenebikira
2. Ababikira b’Abizeramariya
3. Ababikira b’Ababerinaridine (Sœurs Bernardines)
4. Ababikira b’Abavandimwe Bato ba Yezu (Petites Sœurs de Jésus)
5. Ababikira b’Abakurikizategeko ba Mutagatifu Agustini (Chanoinesses. de Saint Augustin)
6. Ababikira b’Umwana Yezu (Soeurs de l’Enfant Jésus)
7. Ababikira b’abamisiyoneli b’urukundo bakunda kwita Abakalikuta (Sœurs Missionnaires. de la Charité)
8. Ababikira b’Abamisiyoneli b’Umutima Mutagatifu wa Yezu na Mariya (Sœurs des Sacrés Cœurs de Jésus et Marie)
9. Ababikira b’abamonaki b’abatarapisitine (Sœurs Trappistines)
10. Ababikira ba Bikira Mariya ajya gusura Elizabeti, bita Abavizitasiyo, (Sœurs de Notre Dame de la Visitation)
11. Ababikira b’inyigisho za Gikirisitu (Sœurs de l’Instruction Chrétienne)
12. Ababikira b’Inshuti z’Abakene
13. Ababikira b’Ingoro y’urukundo
14. Ababikira b’Abanyatereza (Abanyatereza Sisters)
15. Abamisiyoneri b’Umwamikazi w’Abamalayika
16. Ababikira b’Abadominikani bafite
17. Abafurere b’urukundo (Frères de la Charité)
18. Abafururere b’Abayozefiti (Frères Josephites)
19. Abagaragu Bato ba Mariya (Petits Serviteurs de Marie)

Myr Aloys BIGIUMWAMI

Diyosezi ya Kibungo yabyaye abasenyeri batatu : Myr Aloys BIGIUMWAMI (+) umushumba wa Vikariyati ya Nyundo

[umwirabura wa mbere wabaye umwepiskopi muri Koloni mbirigi (Kongo, u Burundi n’u Rwanda), akaba n’umunyafrika wa 3 wari ubaye umwemiskopi mu mateka ya kiliziya gatolika muri Afrika],

Myr Kizito BAHUJIMIHIGO, umwepiskopi wa diyosezi ya Kibungo uri mu kiruhuko na 

Myr Anastazi MUTABAZI, umwepiskopi wa diyosezi ya Kabgayi uri mu kiruhuko. Diyosezi ya Kibungo ifite ibigo by’amashuri abanza 234 ; ayisumbuye 92. Iyi diyosezi kandi ifite ibigonderabuzima 6.